Mustafa Kemal Atatürk'ün İzlediği Filmler Listesi

Az önce televizyonda Ali Özuyar'ın katıldığı bir programa denk geldim ve sonrasında yaptığım araştırmada kendisinin Gazi'nin Sineması isimli bir kitaba imza attığını öğrendim. Kitap epey ilgimi çekti ve kitabı yakın zamanda olmasa da geniş zamanda okuma listeme ekledim.

Biraz daha araştırma yapıp Mustafa Kemal Atatürk'ün izlediği çoğu filmin bir listesini buldum ve bu listenin daha erişilebilir olması için burada da listelemek istedim. İşi de burada bitirmeyi düşünüyordum ama listenin daha ilk sırasındaki filmin hangi film olduğunu çıkaramadım. Kitapta filmin aslından bahsedilip bahsedilmediğini bilmiyorum, araştırmamı genişlettiğimde Amsterdam Üniversitesi'nden Enis Dinç'in tezine denk geldim:

O günkü sinema programı Şarlo İdama Mahkum (Charlie is Sentenced to Death) filmiyle başladı. O dönemde, ünlü Hollywood oyuncusu Charlie Chaplin, Türkiye'de Şarlo olarak biliniyordu. Bunun nedeni muhtemelen Türkler'in Amerikalılar ve İngilizler gibi "Charlie" şeklinde değil Fransızlar gibi "Charlot" gibi telaffuz etmeyi tercih etmeleriydi. Bu aynı zamanda, Osmanlı'nın sonlarında ve Cumhuriyet döneminin başlarında Türkiye'nin sinema kültürü üzerindeki güçlü Fransız etkisinin bir başka göstergesi olarak da okunabilir. Araştırmamda "Charlie is Sentenced to Death" adlı bir Charlie Chaplin filmi bulamadım, bu yüzden filmin orijinal isminin doğrudan Türkçeye çevirmek yerine ona yeni bir isim verildiğinden şüpheleniyorum. Yabancı bir filmin adını değiştirmek o günlerde yaygın bir uygulamaydı. Bu uygulama, filmin temasını yerli izleyicilere daha net aktarmak ya da orijinal isim Türkçeye iyi bir şekilde tercüme edilemediği için gerçekleştiriliyordu.

Filmi bulmak için Charlie Chaplin filmografisine baktım ve Chaplin'in 1916, 1917 ve 1923 yıllarında Mustafa Kemal'in sinema ziyaretinden önce üç kez mahkum rolünü oynadığını öğrendim. Chaplin, 27 Mayıs 1916'da çıkan Police'te eski bir mahkum rolünü oynadı. 22 Ekim 1917'de vizyona giren The Adventurer'da ve 26 Şubat 1923'te vizyona giren The Pilgrim'deyse kaçak bir mahkumdur. Chaplin'in Police'te eski bir mahkum oynadığı göz önüne alındığında, bu film Mustafa Kemal'in izlediği film olamaz. Cemil Filmer, sinema ziyaretinin "Mustafa Kemal ve Latife Hanım'ın yeni evlendikleri ve ilk İzmir Ekonomi Kongresi'ni düzenlemeye çalıştıkları sırada" gerçekleştiğinden bahsettiği ve o dönemde The Pilgrim henüz Türkiye'de vizyona giremediği için izledikleri film büyük olasılıkla The Adventurer'dı. Filmer, Mustafa Kemal'in filmi izledikten sonra kendisini aradığını ve "Cemil, hayatımda hiç bu kadar güldüğümü hatırlamıyorum, şunu bir daha seyretsek olmaz mı?" dediğini belirtiyor. Böylece film yeniden gösterime girdi ve ardından program Mustafa Kemal'i cephede gösteren belgesel filmlerle devam etti. Programın sona ermesinin ardından Mustafa Kemal, Ankara Sineması'ndan halkın ayakta alkışlarıyla ayrıldı.

Atatürk'ü En Çok Güldüren Film Hangisi? başlıklı YouTube videosuna gelen "Charlie Chaplin'in filminin ismini tam olarak yazar mısınız acaba?" sorusuna kanal sahibinin verdiği cevap da: The Adventurer.

Bu gizemi de sisler arasından çıkardıktan sonra sizi listeyle baş başa bırakıyorum. Ben izleme listeme birkaç film daha ekleyeceğim gibi görünüyor. Belki siz de izleyecek yeni bir şeylere denk gelebilirsiniz.

Şarlo İdam Mahkumu (The Adventurer)

Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok (All Quiet on the Western Front)

Serseri Kral (The Vagabond King)

Paris Şarkıcısı (Innocents of Paris)

Haydut Şarkısı (The Rogue Song)

Aşk Resmigeçidi (The Love Parade)

Şehir Işıkları (City Lights)

Küçük Daktilo (Dactylo)

Atlantik (Atlantic): Burada da kesinlik yok ne yazık ki: ihtimal 1, ihtimal 2. Burada da IMDb'nin verilerine tam olarak güvenebilirsek ilk filmin Türkiye'de hiç gösterime girmediği bilgisiyle aradığımız filmin ikincisi olduğu sonucuna varabiliriz.

Deli Şarkıcı (The Singing Fool)

Neşeler Diyarı (Das Land des Lächelns)

İstanbul Sokakları'nda

Onu Şarkı ile Söyle (Say It with Songs)

Çanakkale (Tell England)

Kongre Eğleniyor (Der Kongreß tanzt)

Demir Kapı (Révolte Dans la Prison)

Bir Çiçek İki Böcek (Das Schöne Abenteuer)

Gündüz Benim Gece Senin (Ich Bei Tag und Du Bei Nacht)

Zlatye Gori

Vstrechnyi

Dniyeperstrai: Burada da bir yazım yanlışı var veya film hakkında hiçbir bilgi bulunmuyor internette. IMDb'de sondan harflerini tek tek silerek yaptığım aramalarda Vesenniye dni isimli filme denk geldim ama bu film olup olmadığına dair bir fikrim yok.

Gece Bülbülü (Le Prince de Minuit)

Üç Ahbap Çavuş (The Cocoanuts)

İstanbul Senfonisi

Kaynaklar

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Diğer Dillerde Hoşçakal

Mızıka Tabları Nasıl Okunur

conio.h