Özgür Ofis Yazılımları İçin Türkçe Eşanlamlılar Sözlüğü
Microsoft'un Word'ünü kullanmayalı yıllar oldu ama hala bazı güzel özelliklerini hatırlıyorum. Bunlardan biri sağ tıkladığım bir kelimenin eşanlamlılarını görebilmemdi. Kelimelerin eşanlamlılarını, sonra bu eşanlamlı kelimelerin eşanlamlılarını seçe seçe bir cümleyi saçmalatmak epey eğlenceli bir oyundu benim için. Tabii bu özelliğin oyun için değil daha ciddi ve anlamlı amaçlar için de kullanılabileceği herkesçe ortadır diye tahmin ediyorum.
Bu güzel özellik özgür yazılımlarda da var. Daha doğrusu sadece şanslı diller için var ve Türkçe bu diller arasında değil ne yazık ki. Ülkemizde Türk Dil Kurumu gibi kurumlar varken neden böyle konularda eksiklik çekiyoruz hiç anlamıyorum.
Bir Türkçe eşanlamlılar sözlüğünü özgür ofis yazılımlarınca kullanılabilecek şekilde dönüştürme işi ne kadar zordur diye merak edince biraz araştırma yaptım bugün. İlk adım olan kullanılabilecek sözlüğü bulmak veya oluşturmak en zoru gibi göründü bana. Bir sözlük bulunduktan veya oluşturulduktan sonra kolayca dönüştürme ve düzenleme yapılabilir.
Bu yazıda işin teknik kısmına girmek istemedim, konuyla ilgili bir sonraki yazımda Türkçe eşanlamlılar sözlüğü oluşturmak isteyenlerin ne yapması gerektiğini aktarmaya çalışacağım. Şimdilik yukarıya da eklediğim şu videodan yaptığım iki kelimelik Türkçe eşanlamlılar sözlüğüne göz atabilirsiniz.
Bir de böyle bir sözlüğü ihtiyaç duyan kimse var mı onu da görmek istedim açıkçası.
Bu güzel özellik özgür yazılımlarda da var. Daha doğrusu sadece şanslı diller için var ve Türkçe bu diller arasında değil ne yazık ki. Ülkemizde Türk Dil Kurumu gibi kurumlar varken neden böyle konularda eksiklik çekiyoruz hiç anlamıyorum.
Bu yazıda işin teknik kısmına girmek istemedim, konuyla ilgili bir sonraki yazımda Türkçe eşanlamlılar sözlüğü oluşturmak isteyenlerin ne yapması gerektiğini aktarmaya çalışacağım. Şimdilik yukarıya da eklediğim şu videodan yaptığım iki kelimelik Türkçe eşanlamlılar sözlüğüne göz atabilirsiniz.
Bir de böyle bir sözlüğü ihtiyaç duyan kimse var mı onu da görmek istedim açıkçası.
Benim çok ihtiyacım var. Bu özellik olmadığından dolayı bilgisayarı yeniden başlatıp Windows'u (MS Office'i) açtığım oluyor zaman zaman. Bu özelliğin LibreOffice'e dahil edilmesini çok isterim.
YanıtlaSilBir yazılımcı olarak LibreOffice ile çok az işim düşüyor. Bir site editörü olarak ise sık sık yazıları düzenleme ihtiyacı duyuyorum.
YanıtlaSilDilin dinamikliği yanında kurallar bazen yetersiz kalıyor. Biz biraz eski kafalı olduğumuz için Arap/Osmanlı önermesini takip ettiriyoruz ve bir dilde eş anlamlı sözlük bulunmayacağına, lakin yakın anlamlı veya bir nesnenin farklı alt kültürlerdeki adlandırmaları bulunacağına inanıyoruz. Bu akım özellikle Arapça ve Farsça'dan Türk Dili'ne intikal eden kelimeler için geçerli oluyor.
Bu anlamda Arapça bir kelime'nin Arap dilinde eş anlamlısı bulunmamış oluyor. Her dilde benzer durumlar olmakla birlikte, bazen farklı adlandırmalar görülebiliyor. Bilgisayar, Pc, Tablet, Dizüstü, Laptop, İPhone (akıllı telefon anlamında) kullandığımız oluyor.
Türk Dili açısından da Hatun, Kadın, Karı, Bayan kelimeleri eş anlamlı değildir. Teke, Keçi, Oğlak kelimeleri de eş anlamlı değildir.
Eş anlamlı kelimeler yerine bir kelimenin doğru kullanılmaması benim daha çok dikkatimi çekiyor.
Mesela birisi Tevbe İstifra getiriyorum diyor. Merak edip istifra kelimesine baksa yanlış kullandığını bilecek. İstifra: içini boşaltmak yani bildiğimiz kusma eylemi oluyor.
Bu bağlamda, belli bir kelimenin sözlükteki anlamını getiren bir uygulama daha yararlı olabilir gibi düşünüyorum.
Mesela İffet ve Namus diye iki kelimemiz var. Kimilerine namussuz deriz, kimilerine iffetsiz.
Namus nedir, iffet nedir? Bu anlamda bir kelimenin farklı sözlüklerdeki anlamını, kullanım şeklini imleyen bir eklenti daha ilginç bir fikir olabilir.
Mesela bir kelimenin etimolojik olarak anlamını Nişanyan sözlükten getiren bir XML uygulaması çok kolay yapılabilir. Sevan Bey ile bu konuda kişisel olarak da görüşülebilir.
http://www.nisanyansozluk.com/?k=namus
http://www.nisanyansozluk.com/?k=iffet
Konuyu daha da büyütürsek Kubbealtı Sözlükten, TDK Sözlüğünden veya Mehmet Doğan'ın ve Şemsettin Sami'nin Kamus-i Türkî ve onun çağdaşı Osmanlıca üstüne yayınlanmış RedHouse İngilizce sözlükten sonuç çıkarma gibi özellikler eklenerek çok güzel bir eklenti yapılabilir.